Plan

Chargement...

Figures

Chargement...
Couverture fascicule

Les tombes à char de La Tène dans l'Est de la France

[article]

Année 1959 17-1 pp. 5-36
doc-ctrl/global/pdfdoc-ctrl/global/pdf
doc-ctrl/global/textdoc-ctrl/global/textdoc-ctrl/global/imagedoc-ctrl/global/imagedoc-ctrl/global/zoom-indoc-ctrl/global/zoom-indoc-ctrl/global/zoom-outdoc-ctrl/global/zoom-outdoc-ctrl/global/bookmarkdoc-ctrl/global/bookmarkdoc-ctrl/global/resetdoc-ctrl/global/reset
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
Page 5

LES TOMBES A CHAR DE LA TENE DANS L'EST DE LA FRANGE

par M. René Joffroy et Mme Denise Bretz-Mahler

Alors que les tombes à char du premier âge du Fer sont relativement rares en France — on n'en connaît que quinze à ce jour — , les sépultures à char du deuxième âge du Fer sont beaucoup plus abondantes mais leur dénombrement n'a jamais été fait d'une façon précise ; il est vrai que de telles statistiques sont toujours susceptibles d'être révisées en fonction de nouvelles découvertes. On n'a jamais dressé la carte de répartition de ces tombes à char ; on se contente le plus souvent de signaler qu'elles sont surtout fréquentes en Champagne. C'est donc cette carte que nous avons tenté d'établir et en même temps nous avons essayé de dégager les caractéristiques de ces intéressantes sépultures1.

Les seuls travaux d'ensemble sur les tombes à char françaises sont ceux de Mazard et de Fourdrignier2 : le premier ne fait pas la discrimination entre les tombes hallstattiennes et celles de La Tène ; quant au second, mieux documenté, il peut encore apporter des renseignements utiles, mais il date d'un demi-siècle.

Les conditions dans lesquelles a été exécutée notre recherche ont été fort ingrates, par suite de l'imprécision des données fournies par les fouilleurs marnais chez qui trop souvent, hélas, le collectionneur se substituait à l'archéologue. Chaque fois qu'on rencontrait une tombe à char violée — et c'est ce qui se produit le plus souvent — l'espoir de recueillir de beaux objets évanoui, on ne s'intéressait plus à la sépulture qui ne renfermait que « des tessons de vases brisés et quelques ferrailles », on négligeait de prendre les mensurations de la fosse ; et combien de fois n'avons-nous pour tous renseignements que des phrases telles que celle-ci : « Le cimetière renfermait trois tombes à char, toutes violées ».

C'est pourquoi, malgré leur relative abondance, les sépultures à char de La Tène sont beaucoup moins bien connues que celles du premier âge du Fer3.

(1) Sans nous être concertés nous avions entrepris, chacun de notre côté, une telle étude ; nous étant rendu compte de l'identité de nos recherches, nous avons décidé de réunir notre documentation et de rédiger en commun cet article.

(2) H. A. Mazard, Essai sur les chars gaulois de la Marne, Revue Archéologique, XXXIII, 1877, p. 154. — E. Fourdrignier, Les chars gaulois dans la Marne, Mémoires de la Société d'Agriculture, du Commerce, des Sciences et des Arts de la Marne, 1875-76, p. 125 ; — Les chars de guerre au deuxième âge du Fer, Revue Préhistorique, 1906, p. 52 et 73.

(3) Les tombes à char de La Tène II, très peu nombreuses, seront étudiées à part à la fin de l'article. (Appendice, II).

doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw